COVID-19 NEDİR?

COVID-19, “2019 koronavirüs hastalığı” anlamına gelir. SARS-CoV-2 adlı bir virüsten kaynaklanan bu hastalık ilk olarak 2019’un sonlarında ortaya çıktı ve hızla tüm dünyaya yayıldı.

COVID-19’lu kişilerde ateş, öksürük, nefes darlığı ve diğer semptomlar olabilir. Solunumla ilgili sorunlar, enfeksiyon akciğerleri etkilediğinde ve zatürreye neden olduğunda ortaya çıkar.

COVID-19 bulaşan çoğu insan ciddi şekilde hastalanmayacaktır. Ama bazıları ciddi hastalık bulguları gösterir. Evde mümkün olduğunca izole şekilde kalmanın, diğer insanlardan uzak durmanın, maske kullanmanın ve el hjyenine dikkat etmenin virüsün yayılmasını yavaşlatacağı düşünülmektedir.

Bu bölümde gebe olan kadınlar için güncel bilgiler paylaşılmaktadır.

COVID-19 NASIL YAYILIR?

COVID-19’a neden olan virüs esas olarak kişiden kişiye yayılır. Bu genellikle enfekte bir kişi öksürdüğünde, hapşırdığında veya başkalarının yanında konuştuğunda olur. Virüs, enfekte kişinin akciğerlerinden ve hava yolundan küçük parçacıklardan halinde solunum yolu sekresyonları ile beraber geçer. Bu gözle görünmeyen parçacıklar hava aracılığıyla kolaylıkla yakındaki diğer insanlara bulaşabilmektedir. Bazı durumlarda, aynı havanın etrafa üflenmeye devam ettiği kapalı alanlarda olduğu gibi, parçacıklardaki virüs uzaktaki diğer insanlara da yayılabilir.

Virüs, birlikte yaşayan insanlar arasında kolaylıkla geçebilir. Ancak insanların yakın konuştuğu, el sıkıştığı, kucaklaştığı, yemek paylaştığı ve hatta şarkı söylediği toplantılarda da yayılabilir. Lokantalarda yemek yerken insanlar birbirine yakın olma ve yüzlerini kapatmama eğiliminde olduklarından enfeksiyon riski artar. Ayrıca, üzerinde virüs bulunan bir yüzeye dokunursanız ve ardından ağzınıza, burnunuza veya gözlerinize dokunursanız enfekte olmanız mümkündür.

Bir kişi herhangi bir belirti göstermese bile virüsle enfekte olabilir ve virüsü başkalarına bulaştırabilir. Bu yüzden insanları ayrı tutmak, yayılmayı yavaşlatmanın en iyi yollarından biridir.

COVID-19’UN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Belirtiler genellikle kişiye virüs bulaştıktan 4 veya 5 gün sonra başlar. Ancak bazı insanlarda semptomların ortaya çıkması 2 haftayı bulabilir. Çoğu insan hiçbir zaman semptom göstermez.

Belirtiler meydana geldiğinde şunları içerebilir:

• Ateş
• Öksürük
• Nefes almada güçlük
• Yorgun hissetmek
• Titreyen titreme
• Kas ağrıları
• Baş ağrısı
• Boğaz ağrısı
• Koku veya tat alma duyusu ile ilgili sorunlar

Bazı insanların mide bulantısı veya ishal gibi sindirim sorunları vardır.

COVID-19’lu gebe kadınlar da yukarıdaki semptomlardan herhangi birine sahip olabilir veya hiçbir semptom göstermeyebilir.

Çoğu insan için semptomlar birkaç hafta içinde iyileşir. Ancak diğerlerinde COVID-19, pnömoni, yeterli oksijen almama, kalp problemleri ve hatta ölüm gibi ciddi sorunlara yol açabilir. İnsanlar yaşlandıkça bu risk artar. Ciddi kalp hastalığı, kronik böbrek hastalığı, tip 2 diyabet, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), orak hücre hastalığı veya obezite gibi diğer sağlık sorunları olan kişilerde de bu sorunlarla karşılaşma riski daha yüksektir. Diğer nedenlerle (örneğin, HIV enfeksiyonu veya belirli ilaçlar), astım, kistik fibroz, tip 1 diyabet veya yüksek tansiyon nedeniyle zayıf bir bağışıklık sistemine sahip kişiler de ciddi sorunlar için daha yüksek risk altında kabul edilir.

GEBELER ŞİDDETLİ SEMPTOMLAR AÇISINDAN YÜKSEK RİSK ALTINDA MI?

Uzmanlar henüz COVID-19 ve gebelik hakkında net bir şey bilmemektedir. Şimdiye kadar bildiklerine göre, gebe insanların enfeksiyon kapma olasılığı diğer insanlardan daha fazla görünmemektedir.

Bununla birlikte, gebe olmayan aynı yaştaki kadınlarla karşılaştırıldığında, COVID-19’lu gebelerin hastalığı daha ağır geçirme ve yoğun bakımda kalma olasılıkları daha yüksektir. Gebeler içinde, daha ağır hastalanma riski, 35 yaş ve üstü, obez, yüksek tansiyonu veya şeker hastası olanlarda en yüksektir. Ancak çoğu gebe, bebeğini doğurmadan önce iyileşir ve hastanede kalması gerekmez. Gebelerin COVID-19’dan ölme riski, benzer yaştaki diğer insanlara göre daha yüksek değildir.

SEMPTOMLARIM VARSA NE YAPMALIYIM?

Ateş, öksürük, nefes darlığı veya diğer COVID-19 semptomlarınız varsa, doktorunuzu, hemşirenizi veya ebenizi arayın. Size ne yapmanız gerektiğini ve muayene gerekip gerekmediğini söyleyebilirler. Ayrıca size COVID-19’a neden olan virüs için test edilmeniz gerekip gerekmediğini de söylerler.

GEBEYKEN ENFEKTE OLURSAM VİRÜSÜ BEBEĞİME GEÇİREBİLİR MİYİM?

Şimdiye kadar yapılan araştırmalar net olmamakla beraber, bebeğin rahim içindeyken enfeksiyon kapmasının mümkün olabileceğini göstermektedir. Ancak bu çok nadir olan bir durumdur ve bu gerçekleştiğinde, çoğu bebek çok hastalık bulgusu vermeden bu süreci atlatır. Virüsün bebeğe doğum sırasında veya bebek doğduktan sonra geçmesi de mümkündür. Doğum yaptığınızda COVID-19’unuz varsa, bebeğe bulaşma riskini azaltmanın yolları vardır.

COVID-19 GEBELİKTE SORUNLARA NEDEN OLABİLİR Mİ?

Şu ana kadar bildiklerimize göre, gebelik sırasında COVID-19 olan çoğu insan önemli sorunları olmadan enfeksiyonu atlatırlar. Ancak anne ciddi şekilde hastalanırsa sorunlar başlayabilir. Öncelikle COVID-19 ile enfekte gebelerde erken doğum riski artabilir. Bu, bebeğin 37. gebelik haftasından önce doğma riski demektir. Özellikle ciddi bulguları olan ve zatürree olan gebelerde bu risk daha fazladır. Erken doğum yenidoğanlar için tehlikeli olabilir çünkü çok erken doğan bebeklerin henüz tam gelişmemiş sistemlerinden kaynaklanan ciddi sağlık sorunları olabilir.

COVID-19 NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Hafif hastalığı olan çoğu insan evde kalabilir. Hafif hastalık, ateş ve öksürük gibi semptomların olabileceği, ancak nefes almakta zorlanmadığınız anlamına gelir. Ciddi semptomları veya başka sağlık sorunları olan kişilerin hastaneye gitmesi gerekir. Hastanede tedavi olmanız gerekiyorsa, doktorlar ve hemşireler de bebeğinizin sağlığını yakından izleyecektir.

COVID-19 için birkaç olası tedavi üzerinde hala araştırmalar yapılmaktadır. Bazı durumlarda, ciddi şekilde hasta olan gebelere farklı durumlar için ilaçlar önerebilir. Tedavi öncesi, hangi ilacın ne amaçla verildiği ve etkileri / yan ekileri açısından bilgilendirileceksiniz. Bununla beraber bebeğe geçen ilaçlar içinde bebek üzerine etkileri konusunda bilgi verilecektir.

Ateş, COVID-19’un yaygın bir semptomudur. Hamileyseniz ve ateşiniz yükselirse, doktorunuza, hemşirenize veya ebenize ne yapacağınızı sorun. Asetaminofen ateşi tedavi etmek için kullanılabilir ve genellikle hamilelik sırasında alınması güvenlidir.

COVID-19 ÖNLENEBİLİR Mİ?

Uzmanlar, COVID-19’u önlemek için aşılar üzerinde çalışıyor. Birçok ülkede ilk üretilen aşılar 2020’nin sonlarında kullanıma sunuldu ancak ilk aşılar hamile veya emziren kişilerde test edilmedi, bu nedenle bu grupta kullanımı hala tartışmalıdır ve bu konu ile ilgili araştırmalar devam etmektedir.

Yeterli sayıda insan aşı olduğunda, virüs bu kadar çabuk yayılmayı bırakacaktır. Ancak aşı herkese aynı anda ulaşmamaktadır. Aşıların ulaşmasını beklerken, COVID-19 ile enfekte olma riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz başka şeyler de var. Genel olarak, gebe iken el yıkama konusunda ekstra dikkatli olmak ve hasta insanlardan kaçınmak oldukça etkili iyi bir adımdır.

COVID-19’un yayılmasını yavaşlatmaya yardımcı olmak için:

• “Sosyal mesafeyi” uygulayın. Bu, sağlıklı olanları bile birbirlerinden uzak tutmak anlamına gelir. Bazen “fiziksel mesafe” olarak da adlandırılır. Amaç, COVID-19’a neden olan virüsün yayılmasını yavaşlatmaktır.

Büyük gruplardan ve olaylardan kaçınmak, sosyal mesafenin önemli bir parçasıdır. Ancak küçük toplantılar bile riskli olabilir, bu nedenle olabildiğince evde kalmak en iyisidir. Dışarı çıkmanız gerektiğinde, diğer insanlardan en az 2 metre uzakta kalmak için elinizden gelenin en iyisini yapmalısınız.

• Dışarı çıkmanız gerektiğinde yüz maskesi takın. Bu önlem çoğunlukla, eğer enfekte olursanız, herhangi bir semptomunuz olmasa bile, enfeksiyonu diğer insanlara yayma olasılığınızın azalması içindir. Ayrıca sizi enfekte olabilecek diğer kişilerden korumaya da yardımcı olabilir. Maskenizin ağzınızı ve burnunuzu kapattığından emin olun.Kumaş maskeleri ve tek kullanımlık (tıbbi olmayan) maskeleri de satın alabilirsiniz. Kumaş maskeler, birkaç kat kumaşa sahiplerse en iyi sonucu verir. Maskeniz yüzünüze boşluk bırakmadan tam oturmalıdır. Uyumu, ayarlanabilir burun teli olan bir maske kullanarak, kulak halkalarını daha sıkı hale getirecek şekilde ayarlayarak veya düğümleyerek ya da tek kullanımlık bir maskenin üstüne bir kumaş maske takarak iyileştirebilirsiniz.Maskeye dokunduktan sonra ellerinizi yıkayın. Maskenizi çıkardığınızda ellerinizi yıkamadan gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza dokunmadığınızdan emin olun. Kumaş maskeleri çamaşırlarınızın geri kalanıyla yıkayabilirsiniz.

• Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın. Bu, özellikle dışarı çıktığınızda yada diğer insanlara yaklaştığınızda önemlidir. Ellerinizi en az 20 saniye sabunla ovaladığınızdan, bileklerinizi, tırnaklarınızı ve parmaklarınızın arasını temizlediğinizden emin olun. Ardından ellerinizi durulayın ve atabileceğiniz bir kağıt havluyla kurulayın. El yıkama ayrıca sizi grip veya soğuk algınlığı gibi diğer hastalıklardan korumaya yardımcı olur.Lavabonun yakınında değilseniz, ellerinizi temizlemek için bir el dezenfektan jeli kullanabilirsiniz. En az yüzde 60 alkol içeren jeller en iyi sonucu verir. Ancak mümkünse sabun ve suyla yıkamak daha iyidir.

• Yüzünüze ellerinizle, özellikle ağzınızla, burnunuzla veya gözlerinizle dokunmaktan kaçının.
• Mümkünse seyahat etmekten kaçının. Çok sayıda COVID-19 vakasının olduğu belirli bölgelere veya bu bölgelerden başka yerlere seyahat etmemenizi virüsün yayılımını önlemek içim oldukça önemlidir. Her türlü seyahat, özellikle de havalimanları gibi kalabalık yerlerde vakit geçirirseniz riskiniz artırır. Çok sayıda insan seyahat ederse, virüsün dünyanın daha fazla yerine yayılma olasılığını da artırır.

DOĞUM ÖNCESİ RUTİN RANDEVULARIM DEĞİŞECEK Mİ?

Çok sayıda COVID-19 vakasının olduğu bir bölgede yaşıyorsanız, muhtemelen bazı değişiklikler olacaktır. Örneğin:

• Partneriniz /eşiniz randevular için size katılamayabilir
• Herhangi bir COVID-19 belirtiniz varsa, randevularınız sırasında muhtemelen tıbbi maske takmanız gerekecektir.
• Doktorunuz belirli testleri birlikte isteyebilir, böylece sık sık girmenize gerek kalmaz
• Doktorunuz bazı ziyaretleri telefonla veya görüntülü görüşmeyle değiştirmenizi önerebilir

Bu değişiklikler stresli olabilir ancak amacın sizi ve başkalarını korumaya yardımcı olmak olduğunu unutmayınız.

DOĞUMUM NASIL OLACAK?

Hastaneye gittiğinizde ateş ve diğer COVID-19 semptomları için kontrol edileceksiniz. Virüs için de test edilebilirsiniz. Doğumunuzun ilaçlarla başlatılması önceden planlandıysa veya sezaryenle doğum yapacaksanız tarih daha erkene alınabilir. Kendinizi sağlıklı hissetseniz bile hastaneye gitmeden önce burnunuzu ve ağzınızı maske ile kapatmalısınız. Doğum sırasında ve doğum sırasında maske takmayı da ihmal etmemelisiniz.

Doğuma girdiğinizde COVID-19’unuz varsa, doktorlar ve hemşireler çevrenizdekileri korumak için adımlar atacaktır. Örneğin, mümkünse tıbbi maske takmanız gerekecektir. Planladığınız şey vajinal doğumsa, muhtemelen yapabileceksiniz. COVID ile enfekte olmak tek başına sezaryen için bir gerekçe değildir.

COVID-19’unuz varsa, doktorunuz veya hemşireniz, iyileşene kadar bebeğinizden ayrı kalmanızı önerebilir. Bu, ne kadar hasta olduğunuza, bebeğinizin virüs için test edilip edilmediğine ve diğer faktörlere bağlı olacaktır. Bebeğinizi kucağınıza alırsanız, enfeksiyonun yayılma riskini azaltmak için bir yüz maskesi takmanız gerekecektir. Başka önlemler de almanız gerekebilir. Bunlar zor olabilir. Ancak bebeğinizi korumak için önemlidirler.

YA EMZİRMEK İSTERSEM?

Emzirmenin hem sizin hem de bebeğiniz için birçok faydası vardır. COVID-19’a neden olan virüsün bebeğe anne sütü yoluyla geçip geçemeyeceği bilinmemektedir.

Hastaysanız, bebeğinizi sağlıklı bir yetişkinin beslemesini isteyebilirsiniz. Bu mümkün değilse, emzirseniz de emzirmeseniz de bebeğinizi beslerken veya kucağınızda tutarken çok dikkatli olmanız önemlidir. Uzmanlar virüsün anne sütü yoluyla yayılıp yayılamayacağını bilmese de, yakın temas yoluyla onu bebeğinize bulaştırabilirsiniz. Ellerinizi sık sık yıkayarak ve beslerken yüz maskesi takarak bebeğinizi emzirirken koruyabilirsiniz.

Bebeğiniz için anne sütünü sağarak vermeyi de tercih edebilirsiniz. Süt sağmadan önce ellerinizi dikkatlice yıkayın ve maske takın. Mümkünse, sağlıklı bir kişinin pompanızı kullanımlar arasında iyice temizlemesini sağlayın.

STRES VE KAYGI İLE BAŞA ÇIKMAK İÇİN NE YAPABİLİRİM?

COVID-19 konusunda endişeli hissetmek normaldir. Gebe iken, kutlamaları iptal etmek ve akraba ve arkadaşlardan uzak durmak zorunda kalmak, bebeğiniz için rahatça alışveriş yapamamak sizi üzebilir.

Şunları deneyerek kendinizi rahatlatmaya çalışın:

• Haberleri dinlemeye bir süre ara verin
• Düzenli egzersiz yapın ve sağlıklı yiyecekler yiyin
• Evinizde hoşunuza giden ve yapabileceğiniz aktiviteler bulmaya çalışın
• Arkadaşlarınız ve aile üyelerinizle iletişim halinde kalın

Çoğu insanın COVID-19’dan ciddi şekilde hastalanmadığını ve sorunsuz bir gebelik süreci geçirdiğini unutmayın. Paniğe kapılmamaya çalışın ve önlemleri almayı ihmal etmeyin.

YA BAŞKA SORULARIM VARSA?

Başka sorularınız varsa, doktorunuzla, hemşirenizle veya ebenizle konuşun. Size aşağıdaki gibi sorularda yardımcı olabilirler:

• Hangi belirtilere dikkat etmeliyim?
• COVID-19’a maruz kaldığımı düşünüyorsam ne yapmalıyım?
• Hamileyken COVID-19 semptomlarını tedavi etmek için hangi ilaçları kullanabilirim?
• Kaygılı veya depresif hissedersem nereden destek bulabilirim?

Kliniğimiz sorularınızın cevabını bulmada size yardımcı olacaktır.

Doç. Dr. Beril Gürlek

Anahtar Kelimeler: corona hamilelik, korona hamilelik, korona gebelik, korona emzirme, covid emzirme, covid hamile ilaç, korona hamile ilaç, corona hamile ilaç, covid ilaçları gebelerde kullanılır mı, hamileyim covid oldum, emziriyorum covid oldum