Rahim ağzı kanserinden korunmada kullanılan HPV aşısı nedir, ne zaman ve kimlere uygulanır?

HPV, serviks (rahim ağzı) kanserine ve genital siğillere neden olan bir virüstür. HPV ayrıca daha nadir saptanan vulva, vajina, anüs ve boğaz kanserlerine de neden olabilir.

HPV ile enfekte olan birçok insan bunu farkında bile değildir çünkü HPV enfeksiyonu çoğu zaman sinsidir, belirti veya semptom görülmez. Çoğu kadın HPV ile enfekte olsa da hayatları boyunca HPV’nin neden olduğu herhangi bir sorun yaşanmaz. Bununla birlikte, kadınların yüzde 10 ila 20’sinde ise HPV enfeksiyonu iyileşmez. Bu durumda, rahim ağzı kanserinin ortaya çıkma riski daha yükselir. HPV enfeksiyonunun rahim ağzı kanserine neden olması genellikle ortalama 20 ila 25 yıl sürer. Bu nedenle, kanser gelişmeden önce herhangi bir anormalliği erken tespit etmek için, bir şikayet ve bulgu beklemeden, düzenli jinekolojik muayene ve tarama yaptırmak önemlidir.

Ülkemizde de tüm dünyada olduğu gibi rahim ağzı kanser tarama testleri (smear ve HPV testi) kullanılmaktadır ve bu testler yaygınlaştıkça her gün birçok kadın HPV ile enfekte olduğunu öğrenmektedir. Bununla birlikte hala kadınların birçoğu bu konuda yeterli bilgiye sahip değildir ve HPV’den nasıl korunacaklarını ve gelecek nesilleri nasıl koruyacaklarını bilmemektedir.

HPV enfeksiyonu rahim ağzı kanserinin en yaygın nedenidir ve aşılanma ile bu enfeksiyonun oranını düşürmek mümkündür. Bu konu sadece kadınları değil erkekleri de ilgilendiriyor çünkü HPV penis kanserinden de sorumlu ve erkeklerin de aşılanması önerilmektedir.

Gelin bu başlıkta HPV aşısını tanıyalım, belki bir hayatı değiştiririz, kim bilir..

İnsan papilloma virüsü (HPV) aşısı nedir?

HPV aşısı, insanların “insan papilloma virüsü” veya “HPV” adı verilen bir virüsle enfekte olmasını önlemeye yardımcı olan aşıdır.

Neden HPV aşısı yaptırmalıyım?

HPV aşısı, HPV enfeksiyonuna yakalanmanızı önlemeye yardımcı olabilir. Farklı sorunlara yol açabilecek farklı HPV türleri vardır. Bu sorunlardan bazıları ciddi olabilir:

• Cinsel organlardaki bir HPV enfeksiyonu rahim ağzı, vajina veya penis kanserine neden olabilir. Bazı HPV türleri genital siğillere neden olabilir.
• Anüs çevresindeki bir HPV enfeksiyonu anüs kanserine neden olabilir.
• Ağız ve boğazdaki bir HPV enfeksiyonu ağız ve boğaz kanserine neden olabilir.

Genital organlarında veya ağız ve boğazda HPV enfeksiyonu olan çoğu insan hayatları boyunca kanserle ilgili problem yaşamaz. Yine de, bir HPV enfeksiyonundan sonra hangi kişilerin kansere yakalanacağını bilmek zordur. HPV aşısı, öncelikle, HPV ile karşılaşınca enfekte olmayı önlemenin iyi bir yoludur.

İnsanlara HPV nasıl bulaşabilir?

İnsanlar, ağızları veya cinsel organları enfekte olan birinin cinsel organlarına dokunursa HPV ile enfekte olabilir. Bu çoğunlukla oral, vajinal veya anal seks yoluyla olur. Ancak HPV, cinsel ilişkiye girmeden bile yakın genital-genital temas yoluyla da yayılabilir. Cinsel olarak aktif yetişkinlerin yüzde 75 ila 80’inin 50 yaşından önce en az bir genital HPV enfeksiyonu kapacağı tahmin edilmektedir. Prezervatifler HPV dahil cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların çoğunu önlemenin önemli bir yolu olsa da, tüm genital cildi kapatmadıkları için HPV enfeksiyonuna karşı tam koruma sağlamazlar. Yani mutlaka prezervatif kullanın ancak prezervatif kullanmanız aşıya gerek olmadığı anlamına gelmez.

Aşı öncesi hangi testler yapılmalıdır?

Aşı öncesi HPV taraması ve gebelik testi yapılmasına gerek yoktur.

Farklı HPV aşıları mevcut mu?

Evet, 3 farklı HPV aşısı mevcuttur. Ancak bunların hepsi her yerde mevcut değildir, bu nedenle hangi aşı olacağınız, yaşadığınız yere bağlı olacaktır. Rahim ağzı kanserine neden olduğu bilinen HPV türleri ile enfeksiyonu önlemek için dünya çapında üç aşı (marka isimleri: Gardasil, Gardasil-9 ve Cervarix) mevcuttur. Bu aşılar güvenlidir ve kansere yol açabilecek servikal anormallikler (“kanser öncesi”) geliştiren kadın sayısını önemli ölçüde azaltır. Çalışmalar ayrıca HPV aşısının rahim ağzı kanseri oranlarını azalttığını belgelemiştir. Gardasil ve Gardasil-9, genital siğillerin yüzde 90’ına neden olan iki HPV tipi ile enfeksiyonu da önler.

Üç aşı, farklı HPV türlerine karşı koruma sağlar:

• Gardasil-9, dokuz HPV tipi (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58) ile enfeksiyonu önlemeye yardımcı olur.
• Gardasil, dört HPV tipi (6, 11, 16 ve 18) ile enfeksiyonun önlenmesine yardımcı olur.
• Cervarix, HPV tip 16 ve 18 ile enfeksiyonun önlenmesine yardımcı olur.

Daha önce HPV aşısı olmama rağmen yeni bir ürün olan ve daha çok HPV tipine karşı koruma sağlayan Gardasil 9’u da yaptırmam gerekir mi?

Gardasil-9 sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde mevcuttur. Başka ülkelerde de lokal olarak sağlanabilmektedir. Henüz ülkemizde satışı bulunmamaktadır. En yaygın yüksek riskli HPV tiplerini hedefleyen iki değerlikli veya dört değerlikli aşı ile HPV aşı serisini halihazırda tamamlamış olan hastalar için, 9 değerlikli aşı ile yeniden aşılamanın önerilmemektedir.

Tek doz yeterli midir?

Hayır, tüm HPV aşıları dozlar halinde uygulanır. Dozlar ve doz aralıkları kişinin yaşına bağlıdır:

• 15 yaşından küçükler en az 6 ay arayla 2 doz almalıdır.
• 15 yaş ve üzeri kişiler 6 ayda 3 doz almalıdır. İkinci doz, birinciden bir ila iki ay sonra, üçüncü doz ise birinciden altı ay sonra verilir. Önerilen dozların atlanmamasıdır ancak dozu kaçırırsanız baştan başlamanıza gerek yoktur.

HPV aşısını kaç yaşında yaptırılır?

• HPV aşısı hem erkek hem de kız çocuklarında 9 yaşından itibaren yapılabilir. Ancak insanlar aşıyı 9 ila 26 yaşları arasında herhangi bir zamanda da yaptırabilir. İnsanlar hamileyse aşı yaptırmamalıdır. Emzirme döneminde ise uygulanabilir.
• HPV aşısı, 27 ila 45 yaş arasındaki bireyler için de ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmıştır; Bu yaş grubundaki yetişkinler, aşılama kararı ve etkinliği için hekimleri ile görüşmelidir.
• HPV aşısı, bir kişiye HPV bulaşmadan önce verildiğinde en iyi sonucu verir. HPV aşısı, bir kişinin zaten sahip olduğu bir HPV enfeksiyonunu veya değişen rahim ağzı hücrelerini tedavi edemez. Bu nedenle, seks yapmadan önce yani HPV henüz bulaşmadan önce HPV aşısı yaptırmak daha iyidir. Bununla birlikte, 26 yaşın altındaysanız ve cinsel olarak aktifseniz, genital siğilleriniz varsa, pozitif HPV testi veya anormal Pap testi varsa, HPV aşısından yine de (daha küçük olsa da) bir miktar fayda elde edebilirsiniz. Ayrıca 26 yaş üstünde özellikle cinsel deneyimi olmayan veya az sayıda partneri olan veya HPV’ye maruz kalma riski olan kadınlara da aşı önerilebilir. En doğru karar için hekiminizle aşılama programları hakkında konuşmalısınız.

HPV aşısı ne kadar süre korur?

Uzmanlar, aşının HPV enfeksiyonuna karşı ne kadar süre koruduğunu tam olarak bilmese de, HPV aşısının zamanla koruma sağlama yeteneğini kaybettiğine dair hiçbir kanıt bulunmamaktadır.

HPV aşısı hangi yan etkilere neden olabilir?

HPV aşısı, aşının yapıldığı yerde kızarıklığa, şişmeye veya ağrıya neden olabilir. Ayrıca insanların baygınlık hissi yaşamasına neden olabilir, ancak bu nadirdir. Bu riske karşı aşıdan sonra birkaç dakika muayene masasında dinlenin.

HPV aşısı her zaman işe yarar mı?

Aşı, rahim ağzı kanserine ve vajina kanserine neden olabilen HPV enfeksiyonu türlerini önlemede çok iyidir. Diğer kanser türlerinin riskini de azaltabilir. Aşı, genital siğillere neden olan HPV türlerini önlemede de çok iyidir. Bununla birlikte aşı her HPV tipine karşı korumaz veya aşı olunmasına rağmen kişiler yine de aşının koruduğunu iddia ettiği HPV türü ile enfekte olabilir. Ancak yine de HPV riskini azaltmanın en iyi yolu aşı olmaktır.

HPV aşısı, cinsel ilişki yoluyla yakaladığınız diğer hastalıkları önler mi?

Hayır. HPV aşısı, insanları cinsel ilişki yoluyla bulaşan başka hastalıklara yakalanmaktan veya yaymaktan alıkoymaz. Seks yoluyla yayılan bir hastalığa yakalanmamak veya yaymamak için her zaman prezervatif kullanmalısınız.

Aşı olursam yine de serviks kanseri için kontrol edilmem gerekir mi?

Evet, aşılama sonrasında da rutin taramalar devam eder. Çoğu uzman, 21 yaşından itibaren rahim ağzı kanseri taramasını önerir. Tarama, smear testi ve belirli HPV türlerinin varlığını araştırmak için rahim ağzından alınan hücrelerin test edilmesini içerebilir. Pap testleri, doktorun servikste kanser hücrelerini aramasının bir yoludur. Ayrıca “prekanser” adı verilen kansere dönüşebilecek hücreleri de ararlar.

HPV aşısı yaptırmak rahim ağzı kanserine yakalanma şansınızı azaltır. Ancak sizi tamamen korumaz. Bu nedenle ister aşılı olun ister aşısız olun düzenli jinekolojik muayene olmaya devam etmelisiniz.

Doç. Dr. Beril Gürlek