Vajinit, vajinada enfeksiyon veya iltihaplanmaya tanımlamak için kullanılan tıbbi bir terimdir. Vulvovajinit, hem vajina hem de vulvanın (dış kadın üreme organları) enfeksiyonu anlamına gelir. Bu durumlar, bakteri, mantar veya virüs gibi fartklı organizmaların neden olduğu bir enfeksiyondan kaynaklanabilir. Bununla birlikte, bu bölgeyle temas eden kremler, spreyler ve hatta giysilerdeki kimyasallar da tahrişe neden olarak vajinite yol açabilir. Bazı durumlarda vajinit, cinsel ilişki sırasında partnerden geçen organizmalardan, vajinal kuruluktan ve östrojen eksikliğinden kaynaklanır.

HANGİ VAJİNAL AKINTI ANORMALDİR ?

Bir kadının vajinası normalde açık veya hafif bulanık olarak tanımlanan, tahriş edici olmayan ve çok az kokulu bir akıntı üretir. Normal adet döngüsü sırasında akıntının miktarı ve kıvamı değişir. Ayın bir zamanında az miktarda çok ince veya sulu akıntı olabilir. Başka bir zamanda da yapısı değişir (genellikle adet döngüsünün son kısmı) ve daha yoğun, kalın bir akıntı görülebilir. Tüm bu durumlar normal kabul edilebilir.

Kokusu olan veya rahatsız edici bir vajinal akıntı genellikle anormal bir akıntı olarak kabul edilir. Tahrişe eşlik eden kaşıntı veya yanma hissi veya her ikisi birlikte olabilir. Yanma, mesane (idrar kesesi) enfeksiyonu gibi hissedilebilir. Kaşıntı günün herhangi bir saatinde ortaya çıkabilir, ancak en çok geceleri rahatsız edicidir. Bu semptomlar genellikle cinsel ilişki ile daha da kötüleşir.

Tüm bu bilgilere rağmen akıntının normal olup olmadığını anlamak her zaman kolay olmayabilir. Bu nedenle akıntınızın miktarında, renginde veya kokusunda birkaç günden uzun süren bir değişiklik varsa, en önemlisi enfeksiyon ile ilgili bir şüpheniz varsa kadın hastalıkları ve doğum uzmanınıza danışmanız önemlidir. Yapılacak genital muayene ile tanınızı koymak mümkün olacaktır.

EN YAYGIN VAJİNİT TÜRLERİ NELERDİR?

En yaygın vajinit türleri şunlardır:

• Candida veya “mantar” vajiniti
• Bakteriyel vajinoz
• Trichomoniasis vajiniti
• Klamidya veya gonore vajiniti
• Viral vajinit
• Enfeksiyon dışı vajinit
• Atrofik vajinit

Bu vajinal enfeksiyonların her birinin farklı semptomları olabilir veya hiçbir semptomu olmayabilir. Aslında, deneyimli bir klinisyen için bile bazen doğru teşhisi bulmak zor olabilir. Aynı anda birden fazla vajinit türünün bir arada olması tanı koyulmasını daha da zor hale getirebilir.

Vajinitin bu yedi ana nedenini daha iyi anlamak için, her birine kısaca bir bakalım.

CANDİDA VEYA “MANTAR” ENFEKSİYONLARI NELERDİR?

Vajinadaki mantar enfeksiyonları, çoğu kadının vajinit terimini duyduğunda düşündüğü şeydir. Mantar enfeksiyonlarına candida adı verilen birçok mantar türünden biri neden olur. Candida normalde vajinada, hem erkek hem de kadınların ağız ve sindirim kanalında yaşar. Candida sayısında herhangi bir sebeple meydana gelen artış, rahatsız edici semptomların ortaya çıkmasını sağlayan bir enfeksiyona neden olabilir.

Mantar enfeksiyonları, süzme peynir kıvamında kalın, beyaz bir vajinal akıntı üretir. Akıntı biraz sulu olabilse de genellikle kokusuzdur. Mantar enfeksiyonları genellikle vajinanın ve vulvanın çok kaşıntılı ve kırmızı olmasına, bazen de şikayetler başlamadan önce bile şişmesine neden olur. Vulvada mantar enfeksiyonu olan kadınlarda bölgenin cildinin hassas olmasından dolayı kaşırken oluşan “küçük kesikler” ve idrar yaparken yanma olabilir.

Bir kadının vajinasında mantar normalse enfeksiyona neden olan nedir? Genellikle, bir kadının genital sistemindeki hassas dengede bir değişiklik olduğunda enfeksiyon meydana gelir. Örneğin, bir kadın idrar yolu enfeksiyonunu tedavi etmek için bir antibiyotik alabilir ve antibiyotik normalde mantarı dengede tutan “dost” bakterileri öldürür. Sonuç olarak, mantar bakterilerin yokluğunda aşırı büyür ve enfeksiyona neden olur. Bu durumda mantarı yok edecek ilaçların yanında iyi niyetli bakteri arttıracak yöntemlerde tedaviye eklenir. Hassas dengeyi bozabilecek diğer faktörler arasında hormon seviyelerini değiştiren hamilelik; ve idrar ve vajinada çok fazla şekere neden olan diyabette vardır.

BAKTERİYEL VAJİNOZ NEDİR?

Vajinit deyince çoğu kadının ilk aklına gelen isim “mantar” olsa da, bakteriyel vajinoz (BV) aslında üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen vajinal enfeksiyondur. Bakteriyel vajinoz genellikle anormal kokulu vajinal akıntıya neden olur. Akıntı genellikle ince ve sütsüdür ve “balıksı” bir kokuya sahip olarak tanımlanır. Bu koku ilişkiden sonra daha belirgin hale gelebilir.

Vajinada kızarıklık veya kaşıntı, bakteriyel vajinozun yaygın semptomları değildir. Bakteriyel vajinozu olan bazı kadınlarda hiçbir belirti görülmez ve vajinit yalnızca rutin bir jinekolojik muayene sırasında farkedilir. Bakteriyel vajinoz, tipik olarak vajinada yaşayan birkaç bakterinin birleşiminden kaynaklanır. Bu bakteriler, vajinal pH dengesi bozulduğunda kandida ile benzer şekilde sayıca artar ve vajinal dengeyi bozarlar.

Bakteriyel vajinoza mantar değil bakteriler neden olduğu için mantar için uygun olan ilaç bakteriyel vajinoza neden olan bakterilere karşı etkili değildir. Yanlış tedaviler semptomları daha da kötüleştirebilir.

Bakteriyel vajinoz, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon değildir, ancak cinsel yönden aktif kişilerde daha sık görülmektedir. Bakteriyel vajinoz için risk faktörleri şunları içerir:

• Yeni veya birden fazla cinsel partner
• Vajinal duş
• Sigara kullanmak

TRİCHOMONİASİS, CHLAMYDİA VE VİRAL VAJİNİT NEDİR?

Trichomoniasis: Trichomoniasis, protozoa olarak bilinen küçük tek hücreli bir organizmadan kaynaklanır. Bu organizma vajinayı enfekte ettiğinde köpüklü, yeşilimsi sarı bir akıntıya neden olabilir. Çoğunlukla bu akıntının kötü bir kokusu olur. Trikomonal vajiniti olan kadınlar, idrar yaparken yanmanın yanı sıra vajina ve vulvada kaşıntı ve ağrıdan şikayet edebilir. Ayrıca cinsel ilişki ile alt karın bölgesinde rahatsızlık ve vajinal ağrı olabilir. Adet döneminden sonra bu belirtiler daha da kötüleşebilir. Ancak birçok kadın herhangi bir semptom geliştirmez. Bu tip vajinitin cinsel ilişki yoluyla bulaşabileceğini anlamak önemlidir. Tedavinin etkili olabilmesi için cinsel eş (ler) hasta ile aynı zamanda tedavi edilmelidir. Tüm seks partnerleri tedavi edildikten sonra yedi gün boyunca cinsel ilişkiden kaçınmalıdırlar.

Klamidya: Klamidya, cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyondur. Ne yazık ki, klamidya enfeksiyonu olan çoğu kadının semptomları yoktur, bu da teşhisi zorlaştırır. Bu enfeksiyonla birlikte bazen vajinal akıntı vardır, ancak her zaman akıntı olmayabilir. Daha sık olarak, özellikle cinsel ilişkiden sonra enfeksiyon nedeniyle çok yumuşak ve hassas hale gelen rahim ağzı (serviks) hafif kanar ve alt karın ve pelviste ağrı olabilir. Klamidya vajiniti en çok birden fazla cinsel partneri olan genç kadınlarda (18 ila 35 yaş) görülür. Rutin klamidya taraması, 24 yaş ve altındaki cinsel olarak aktif kadınlar için ve ayrıca birden fazla cinsel partneriniz varsa veya risk altındaysanız her yaşta CDC tarafından yıllık olarak önerilmektedir. Klamidya enfeksiyonları antibiyotik ilaçlarla tedavi edilebilirken, klamidya için en iyi tedavi önlemedir. Doğru ve tutarlı bir prezervatif kullanımı, yalnızca klamidya değil, cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlara yakalanma riskinizi de azaltacaktır. Başka bir cinsel yolla bulaşan hastalık olan belsoğukluğu da vajinit semptomlarına neden olabilir. Hastanın tekrar enfeksiyon kapmasını önlemek için seks partnerleri izlenmeli ve uygun şekilde tedavi edilmelidir.

Viral vajinit: Virüsler, vajinitin yaygın bir nedenidir. Herpes simpleks virüsünün (HSV) neden olduğu vajinit, herpes enfeksiyonu olarak adlandırılır. Bu enfeksiyonlar cinsel temas yoluyla yayılır. Herpes vajinitinin birincil semptomu, lezyonlar veya yaralarla ilişkili ağrıdır. Bu yaralar genellikle vulvada veya vajinada görülebilir ancak bazen vajinanın içindedir ve yalnızca jinekolojik muayene sırasında görülebilir. Herpes enfeksiyonu alındıktan sonra bulgu vermeden yıllarca sessiz kalabileceği gibi stres veya ek hastalıkların varlığında ataklar halinde ortaya çıkabilir. Herpes genitalis vajiniti, oral seks yapılırsa ağız-farinksi de etkileyebilir.

İnsan papilloma virüsü (HPV): Viral vajinal enfeksiyonun bir başka kaynağı da insan papilloma virüsüdür (HPV). Bazen genital siğiller olarak da anılan HPV, cinsel ilişki yoluyla bulaşabilir. Bu virüs vajinada, rektumda, vulvada veya kasıkta ağrılı siğillerin büyümesine neden olabilir. Bu siğiller genellikle beyaz gri arası renktedir, ancak pembe veya mor da olabilirler. Bununla birlikte, görünür siğiller her zaman mevcut değildir ve virüs yalnızca bir Pap testi anormal olduğunda tespit edilebilir. HPV cinsel ilişki sırasında erkekler ve kadınlar arasında yayılabilir. Prezervatif gibi bariyer bir kontraseptif kullanmak, bunlara ve AIDS’e yol açabilen insan immün yetmezlik virüsü (HIV) gibi daha ciddi enfeksiyonlara yakalanma riskinizi azaltmanıza (yüzde 100 koruma sağlamaz) yardımcı olabilir.

ENFEKSİYON DIŞI VAJİNİT NEDİR?

Nadir bir şekilde, bir kadın enfeksiyon olmadan kaşıntı, yanma ve hatta vajinal akıntı yaşayabilir. En yaygın neden, vajinal spreyler, duşlar veya sperm öldürücü ürünlerden kaynaklanan alerjik reaksiyon veya tahriştir. Bununla birlikte vajina çevresindeki cilt, parfümlü sabunlara, losyonlara, cinsel kayganlaştırıcılara, deterjanlara ve yumuşatıcılara da duyarlı olabilir. Ek olarak, koku ve kaşıntıyı engellemeye yardımcı olmak için satılan bazı topikal ürünlerin uzun süreli kullanımı da vajinite neden olabilir.

ATROFİK VAJİNİT NEDİR?

Menopozun genitoüriner semptomu ve vulvovajinal atrofi olarak da adlandırılan atrofik vajinit, hormonlarda bir azalmadan kaynaklanan, enfeksiyon kaynaklı olmayan bir vajinit formudur. Vajina kurur, dokusu değişir ve atrofik hale gelir. Bu, en sık menapoz öncesi ve sonrası dönemde meydana gelir – ister doğal ister cerrahi olarak (yumurtalıkların alınması) menapoza girmek kadınlık hormonu olan östrojenin azalması ile sonuçlanır, bu da dokuların yapısını değiştirir. Ayrıca emzirme ve doğum sonrası dönem, meme kanserinde kullanılan aromataz inhibitörleri veya endometrioziste kullanılan GNRH analogları gibi bazı ilaçlar östrojen seviyelerini büyük ölçüde düşürebilir ve atrofiye neden olabilir. Kadın ağrı (özellikle cinsel ilişkide), vajinal kaşıntı ve yanma veya idrar aciliyeti ve sıklığı semptomlarını farklı şiddetlerde yaşayabilir. Bu durumu başarılı bir şekilde tedavi etmek için vajinal ve oral hormon içeren tedaviler mevcuttur.

VAJİNİTİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Vajinit semptomları, enfeksiyona veya iltihaplanmaya neyin neden olduğuna bağlı olarak değişebilir. Bazı kadınların hiçbir semptomu yoktur, bazıları da günlük hayatını etkileyecek kadar şiddetli şikayetler tarifler. Daha yaygın vajinit semptomlarından bazıları şunlardır:

• Hoş olmayan bir koku ile anormal vajinal akıntı
• İdrar yaparken vajina dışında yanma hissi
• Vajinanın dışında kaşıntı
• İlişki sırasında rahatsızlık

MUAYENEDE SİZİ NELER BEKLİYOR?

Hekiminiz şikayetlerinizi dinledikten sonra sizi muayene etmek isteyecektir. Her ne kadar tarifleriniz önemli olsa da hekim akıntıyı ve vajinanızı kendi gözüyle görüp gerekirse muayene esnasında ek testler isteyerek tanısal doğruluğunu artırmak isteyecektir. Muayene esnasında;

İç çamaşırınızı çıkarmanız ve sırt üstü yatmanız istenecektir. Sonra jinekolojik masaya çıkıp uzanmanız ve rahatlamanız istenir. Doktorunuz öncelikle vajinanın etrafındaki cilde bakar. Sonrasında, vajinanızın içini görmek için vajinanızı açık tutmayı sağlayan yumuşak, tüp şeklinde bir aleti (spekulum) vajen içine nazikçe yerleştirir ve birkaç dakika boyunca alet yardımıyla vajen duvarları ve rahim ağzını inceler. Bu aşamada vajinanızda baskı hissi hissetmeniz çok normaldir. Enfeksiyonları net görebilmek için vajinanızın içini küçük bir pamuklu çubukla silinebilir.

Çok rahatsız hissederseniz, doktorunuzdan herhangi bir noktada durmasını isteyebilirsiniz.

VAJİNİT NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Her türden vajinit çok yaygındır. Vajinitin doğru tedavisinin anahtarı doğru tanıdır. Aynı semptomlar farklı vajinit formlarında mevcut olabileceğinden, bu her zaman kolay değildir. Herhangi bir anormal akıntının rengi, kıvamı, miktarı ve kokusunun tanımıyla birlikte tam olarak hangi semptomlara sahip olduğunuza ve ne zaman ortaya çıktıklarına çok dikkat ederek kadın hastalıkları ve doğum uzman hekiminizi bilgilendirirseniz büyük ölçüde yardımcı olabilirsiniz.

Muayene de akıntının yapısını net anlamak için randevu öncesi duş almayı asla önermiyoruz. Hatta, randevunuzdan 24 saat önce seksten uzak durmanız da istenebilir.

Sık sık yapılan hatalardan biri hastaların hekim muayenesi olmadan ilaç kullanmasıdır. Bu durum hem tedavinin yetersiz olmasına hem de etkisiz olmasına daha da önemlisi zaman kaybına ve antibiyotik direncine neden olur. Hekim kontrolü ile tedavinin başlaması sayesinde vajinit tipinizi tedavi etmede gecikmeden (veya muhtemelen daha kötü hissettirmekten) kaçınabilirsiniz. Ayrıca yanlış ilaç satın alma masrafından kurtulursunuz. Tedavi başladığında tüm ilacı kullandığınızdan emin olun ve belirtileriniz geçti diye ilaçları yarım bırakmayın. Tedavi öncesinde, süresinde veya sonrasında aşağıdaki durumlarda herhangi birinde hekiminize mutlaka başvurmanız gerekir:

• Tüm belirtiler tamamen geçmiyor.
• Tedaviyi bitirdikten hemen sonra veya kısa süre sonra semptomlar geri dönüyor.
• Şeker hastalığı gibi başka ciddi tıbbi problemleriniz var.
• Hamile olabilirsiniz.
• Yeni bir cinsel partneriniz var ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda endişelisiniz.

Enfeksiyona bağlı olmayan vajinit olası neden değiştirilerek tedavi edilir. Sabununuzu veya çamaşır deterjanınızı yakın zamanda değiştirdiyseniz veya bir yumuşatıcı eklediyseniz, semptomların devam edip etmediğini görmek için yeni kullanmaya başladığınız ürünü bırakmayı düşünebilirsiniz. Aynı durum yeni bir vajinal sprey, duş, hijyenik ped veya tampon için de geçerli olacaktır. Genel olarak vajina ve vulvanın hassas cildi ne kadar az kimyasal ve ürüne maruz kalırsa o kadar iyidir. Vajinit hormonal değişikliklerden kaynaklanıyorsa, semptomları azaltmaya yardımcı olmak için çeşitli hormonal seçenekler de mevcuttur (vajinada lokal olarak veya sistemik olarak kullanılır).

VAJİNİT TEDAVİSİ HAKKINDA DOKTORUMA HANGİ SORULARI SORMALIYIM?

Hem doktorunuzun önerilerini hem de ilaçla birlikte gelen talimatları uymanız önemlidir. Belirtileriniz geçtiğinde ilacı almayı bırakmayın. Önerilen sürede kullanıp tedaviyi tamamlayın.

Doktorunuza veya sağlık uzmanınıza sorular sormaktan utanmayın. Sorulacak en mantıklı sorular şunları içerir:

• Tedavi sırasında cinsel ilişkiden kaçınmalı mıyım?
• Cinsel partnerim / eşim aynı anda tedavi edilmeli mi?
• Bu vajinitin ilaçları diğer ilaçlarımla etkileşime girecek mi?
• Regl dönemim boyunca vajinal krem ​​veya fitillere devam etmeli miyim?
• Yeniden muayene edilmem gerekiyor mu ve öyleyse ne zaman?

VAJİNAL MANTAR ENFEKSİYONLARI İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

Bu risk faktörlerine sahipseniz daha sık vajinit sorunu yaşabilirsiniz.

• Farklı sebeplerden dolayı antibiyotik kullanmak
• Kontrolsüz diyabet
• Gebelik
• Yüksek östrojenli doğum kontrol hapları
• Bağışıklık sistemini etkileyen bozukluklar (HIV ve organ nakli gibi)
• Tiroid veya endokrin bozukluklar
• Kortikosteroid tedavisi
• Vajinal duş

VAJİNİTİ NASIL ÖNLEYEBİLİRİM?

Vajinite yakalanma olasılığını azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler var.

• Mantar enfeksiyonlarından muzdaripseniz, genellikle ısı ve nemi tutan giysilerden kaçınmak yararlıdır. Naylon külot, pamuklu külotlu çorap ve sıkı tayt veya kot pantolon giyilmesi mantar enfeksiyonlarına yol açabilir. İyi hijyen de önemlidir.
• Laktobasil içeren yoğurt ve probiyotiklerin vajinit enfeksiyonlarını azaltacağına dair çok az bilimsel kanıt olmasına rağmen etkili olma ihtimalleri de vardır. Bazıları mantarın büyümesini önlemek için şekerli yiyeceklerin de sınırlandırılmasını önerilir.
• Vajinal tahrişe neden olabildikleri için çoğu doktor bu bölgeyi temizlemek için vajinal spreyler veya yoğun parfümlü sabunlar önermemektedir. Aynı şekilde, tekrarlanan duşlar tahrişe neden olabilir veya daha da önemlisi vajinal enfeksiyonu gizleyebilir.
• Güvenli cinsel korunma metodları, hastalıkların eşler arasında geçişini önlemeye yardımcı olabilir. Prezervatif yani kondom kullanımı cinsel yolla bulaşan hastalıkların geçişini önlemede özellikle önemlidir.
• Menopoza yaklaşıyorsanız, yumurtalıklarınızı aldıysanız veya herhangi bir nedenle düşük östrojen seviyelerine sahipseniz, vajinanızı sağlıklı tutmak için hormon hapları veya kremlerin kullanımı konusunda doktorunuzla görüşün.
• Doğru sağlık alışkanlıkları önemlidir. Doktorunuza düzenli aralıklarla giderek, rahim ağzı kanseri taraması da (pap smear ve HPV testi) dahil olmak üzere eksiksiz bir jinekolojik muayene yaptırın. Birden fazla cinsel partneriniz varsa veya cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından tedirginliğiniz varsa bu hastalıklar için tarama talep etmelisiniz.